رژیم غذایی و زخم دیابتی

در جهان امروز با توجه به تغییر سبک زندگی و تغذیه، متاسفانه شاهد افزایش روزافزون بیماری هایی مانند دیابت هستیم. تغذیه نامناسب شامل استفاده بیش از حد کربوهیدرات مضر مانند قندهای مصنوعی و همچنین غذاهای آماده، غذاهای چرب و… در کنار عدم تحرک کافی می توانند به عنوان دلایل اصلی دیابت نوع 2 معرفی شوند.

این در حالی ست که با اصلاح تغذیه و ورزش تا حد قابل توجهی می توان از این بیماری و صدمات ناشی از مزمن شدن آن جلوگیری کرد. با وجود این که تاکنون رژیم های تغذیه ای مختلفی برای افراد مبتلا به این مشکل معرفی شده است، در این مقاله سعی داریم ارتباط رژیم غذایی و زخم دیابتی که یکی از عوارض مهم این بیماری است را بررسی کنیم.

دیابت چیست؟

انسولین نام هورمونی ست که از پانکراس (لوزالمعده) ترشح می شود و وظیفه تنظیم قند خون را در بدن بر عهده دارد.

این هورمون با اثر روی کبد، گلوکزی که از طریق تغذیه وارد بدن و خون شده است را جذب کرده و آن را به شکل گلیکوژن ذخیره می کند. این عمل باعث افزایش متابولیسم و در نتیجه کاهش قند آزاد در خون می شود.

بیماری دیابت حاصل نقص عملکرد پانکراس و عدم وجود میزان کافی انسولین در خون است. در این بیماری افزایش قند خون باعث به وجود آمدن مشکلاتی همچون زخم های دیابتی، ضعف بینایی، افزایش فشارخون و کلسترول، ضعف سیستم عصبی، نقص عملکرد کلیه ها و… خواهد شد.

زخم دیابتی

در افراد مبتلا به دیابت زخم ها با سرعت بسیار کمتری ترمیم می شوند و به همین دلیل احتمال ابتلا به عفونت یا تشدید آن نیز افزایش می یابد. به همین علت است که زخم یکی از اصلی ترین نگرانی های افراد دیابتی به شمار می رود.

گاهی فشار وارد شده به بافت یا زخم ایجاد شده توسط عوامل خارجی و حتی خشکی پوست در افراد دیابتی ممکن است منجر به آسیب جدی در آن ناحیه (معمولا دست و پا) گردد. در چنین شرایطی رژیم غذایی و زخم دیابتی دو موضوع کاملا مرتبط هستند به این دلیل که در صورت بروز این گونه زخم ها جدا از مصرف دارو و سعی در مداوای زخم، رعایت رژیم مناسب به منظور کاهش قند خون می تواند موثرترین عامل در تسریع بهبود فرد باشد.

انواع زخم های دیابتی

زخم های دیابتی بر اثر بالا بودن قند خون آسیب زننده می شوند؛ بنابراین کنترل میزان قند خون مهم ترین عامل در درمان این زخم هاست.

زخم پای دیابتی

این زخم پای دیابتی یک از شایع ترین زخم های دیابتی است که در ابتدا با یک زخم کوچک در کف پا آغاز شده و در صورت پیشرفت عفونت، باز شدن زخم و سیاه شدن کل یا قسمتی از پای فرد را به همراه دارد. در برخی موارد ناتوانی و قطع اندام می تواند در نتیجه ی نوع پیشرفته این آسیب رخ دهد.

باید در نظر داشت که تشخیص زودهنگام و کنترل و کاهش قند خون می تواند از پیش آمدن این اتفاقات جلوگیری میکند و کیفیت زندگی بیمار را تضمین می نماید.

زخم دست دیابتی

یکی از مهمترین مسائلی که به بیماران دیابتی توصیه می شود احتیاط برای جلوگیری از ایجاد هرگونه زخم بر روی دست و پا و… است. هر بریدگی یا زخم کوچک در دست یا دیگر اعضای بدن افراد دیابتی در صورت قرار گرفتن در معرض آلودگی به دلیل عدم توانایی بدن در ترمیم سریع بافت و احتمال بالای عفونت در این افراد می تواند مشکل ساز باشد.

رژیم غذایی و زخم دیابتی

دیابت و پیرو آن زخم دیابتی از آن دسته بیماری های مزمنی محسوب می شوند که به سادگی با اصلاح رژیم غذایی و ورزش منظم قابل پیشگیری و کنترل هستند. به همین علت است که استفاده از رژیم غذایی نادرست می تواند تاثیر سریع و مخربی بر این افراد داشته باشد.

جدا از رعایت میزان استفاده هریک از مواد غذایی (که حتما باید با توجه به دستور پزشک معالج صورت گیرد)، نظم در تغذیه ی این افراد فاکتوری مهم به شمار می رود. ایده ال ترین روش تغذیه به سه بخش اصلی شامل صبحانه و نهار و شام و دو تا سه میان وعده تقسیم می شود. بهتر است هر یک از این وعده ها در زمان مناسب خود مصرف شده و حذف نشوند.

مواد غذایی مفید برای زخم دیابتی

تغذیه صحیح می تواند شامل مواد غذایی تازه و طبیعی متشکل از میوه ها، سبزیجات، فیبر (در گیاهان، سبوس و حبوبات و … یافت می شود) و … باشد.

سبزیجات

سبزیجات به دلیل داشتن مقدار زیادی فیبر و ویتامین، همچنین کم کربوهیدرات بودن اکثر آن ها حتما باید در رزیم غذایی دیابتی جای گیرند.  سبزیجاتی مثل کاهو، خیار، اسفناج، کدو، قارچ و… در جلوگیری از افزایش قند خون و درمان زخم های دیابتی نقش دارند.

پروتئین

مقدار زیادی پروتئین در غذاهای لبنی و گوشتی یافت می شوند که باید در سبد غذایی افراد دیابتی وجود داشته باشند. همچنین استفاده از مواد غذایی گیاهی دارای پروتئین مانند آجیل و سویا و حبوباتی مثل لوبیا ضرورت دارد.

غلات کامل

غلات کامل که اکثر حبوبات را در بر میگیرند مواد غذایی مفید برای افراد دیابتی به حساب می آیند.

باید توجه داشت که انتخاب صحیح مواد غذایی در هر وعده ی غذایی و اجتناب از پرخوری می تواند در سلامت کل بدن اثرگذار باشد و به بهبود بیماری دیابت نیز کمک می کند.

مواد غذایی مضر برای زخم دیابتی

در قسمت بالا با مواد غذایی مفید برای کاهش قند خون آشنا شدیم؛ در این قسمت مواد غذایی مضر برای بیماران دچار زخم های دیابتی را معرفی خواهیم کرد.

قندهای مصنوعی

قندها (شامل قند طبیعی و مصنوعی) جزو ساده ترین کربوهیدرات ها هستند که بدن ما به مقدار مشخصی از آن ها برای سوخت و ساز احتیاج دارد. انواع مختلفی از قندها در طبیعت وجود دارند که شامل فروکتوز (قند میوه)، لاکتوز (قند شیر)، مالتوز (قند غلات) و … هستند و معمولا مضر نیستند.

قندهایی مثل ساکارز (شکر سفید) که از منبع اصلی خود خارج شده و به عنوان شیرین کننده مورد استفاده قرار می گیرند به طور معمول برای سلامتی و به خصوص بیماران دیابتی که دچار زخم های دیابتی هستند آسیب های جدی را به همراه دارند.

لازم به ذکر است که بهتر است در این دسته از بیماران قندهای طبیعی نیز به میزان کم و مشخص مصرف شوند.

نشاسته

نشاسته نیز از تعدادی قند متصل به هم تشکیل شده که دسته کربوهیدرات های مضر جای دارد. مواد غذایی با درصد بالای نشاسته مانند برنج و آرد سفید، نان بدون سبوس، غلات صبحانه، سیب زمینی و …. به فراوانی یافت می شود و به دلیل افزایش ریسک ابتلا یا تشدید بیماری دیابت بهتر است کمتر مورد استفاده قرار بگیرند.

گنجاندن کربوهیدرات های مضر و غذاهای دارای ارزش تغذیه ای پایین در رژیم غذایی و زخم دیابتی پیش رونده می توانند به عنوان علت و معلول شناخته شوند.

اهمیت زندگی سالم در زخم های دیابتی

از آنجایی که زخم دیابتی مشکلی است که به صورت معمول در موارد پیشرفته بیماری دیابت بروز می کند، علاوه بر مراقبت از پوست و بدن در برابر صدمات ناشی از زخم و فشار، با پیروی از رژیم تغذیه ای صحیح می توان تا حد زیادی از آن جلوگیری کرد یا در صورت بروز با اصلاح رژیم غذایی در بهبود آن نقش داشت.

توصیه می کنیم برای تسریع در روند بهبود، رعایت رژیم غذایی همگام با اصلاح سبک زندگی و ورزش انجام گیرد.

Source: www.todayswoundclinic.com, www.diabetes.org.uk, www.medicalnewstoday.com